این چند جمله، گفتههای اغلب دانشآموزان دوره پیشدانشگاهی (داوطلبان کنکور) است.
در مورد درس فیزیک باید بدانیم که برخی از مطالب بیشتر جنبهی حفظی و برخی مطالب بیشتر جنبه مفهومی دارند.
کمیت
برداری و نردهای، یکای کمیتها، روابط کار و انرژی، ساختمان ماده،
انبساط مواد، ترمودینامیک (رشته ریاضی) از فیزیک پایه و موج مکانیکی1و2،
موج الکترومغناطیس، فیزیک اتمی، ساختار هستهی اتم، فیزیک حالت جامد
(رشته ریاضی)، قوانین نیوتون، کولن، قوانین الکترومغناطیسی فارادی ولتر, تعاریف کمیتهای فیزیکی از فیزیک پیشدانشگاهی، بیشتر جنبه حفظی دارند.
الکتریسیته
ساکن و جاری و مدارهای ترکیبی، میدان مغناطیسی و نیروهای مغناطیسی و
جریان متناوب و القای الکترومغناطیسی، فشار گرما و تعادل، حرکتشناسی و
دینامیک و نوسان نقش موج عرضی، بیشتر جنبهی مفهومی دارند.
ما
به دنبال این نیستیم که این مباحث را از هم جدا کنیم بلکه اگر به دنبال
یادگیری درس فیزیک باشیم، پیشنهاد میکنیم ابتدا ریاضیات مورد استفاده در
فیزیک را یاد بگیریم. (رسم توابع جبری درجهی اول و دوم و سوم و
هموگرافیک، توابع مثلثاتی و... ).
بخش
وسیعی از مثالها، نمودار است. اگر قرار باشد تمام نمودارهای فیزیک (بیش
از پنجاه نمودار) را حفظ کنیم، کار عاقلانهای به نظر نمیرسد. یاد گرفتن
نمودارها، بسیار سادهتر از حفظکردن آنها است.
بدانیم
که برای شیب هر نموداری، یکای محور عمودی را بر یکای محور افقی تقسیم
میکنیم تا کمیت مورد نظر پیدا شود. به عنوان نمونه، شیب نمودار مکان-
زمان، بیانگر سرعت S/M است. (وقتی شیب نموداری، کمیتی برداری میشود، اگر
شیب رو به بالا باشد یعنی علامت این کمیت مثبت و اگر شیب رو به پایین
باشد، این کمیت علامت منفی دارد. اگر اندازهی شیب فوق زیاد شود یعنی
اندازهی این کمیت، افزایش یافته و اگر اندازهی شیب، کم شود یعنی
اندازهی این کمیت، کاهش یافته است.)
برای
سطح زیر هر نموداری، یکای محور عمودی را در یکای محور افقی ضرب کنید تا
کمیت مورد نظر را بیان کنیم. به عنوان نمونه، سطح زیر نمودار سرعت – زمان،
بیانگر (S x M/S) جابهجایی است و قدر مطلق این سطوح، مسافت طی شده است.
البته قرار نیست که همواره هم شیب و هم سطح زیر همه نمودارها، کمیت فیزیکی شود، مثلاً سطح زیر نمودار مکان – زمان یعنی متر ×
ثانیه، کمیت فیزیکی نمیشود. این راهکار بسیار هوشمندانهتر و عاقلانهتر
از حفظ کردن شیب و سطح این همه نمودار فیزیک است که آن هم پس از چند هفته
(ماه) فراموش میشود.
اینکه
میگوییم متن کتاب را بخوانید، مثال، تمرین، فعالیت، تمرینهای انتهای فصل
(به رنگ آبی و سبز و نارنجی و قرمز) را خودتان حل کنید و آنها را
رفعاشکال کنید، ابتداییترین و کمترین کاری است که انجام میدهید.
یادتان باشد که شما داوطلب کنکور 89 هستید و فقط به دنبال پاسکردن
واحدهای درسی پیشدانشگاهی نیستید. حتی دوباره حلکردن و عوضکردن عدد
مجهول با یکی از اعداد مثالها که برایتان تکراری نشود، به یادگیری شما
میافزاید.
به
عنوان یک نمونهی راهبردی، یک مبحث ساده در فیزیک (نور) و یک مبحث مشکل در
فیزیک پیشدانشگاهی(حرکتشناسی) را مورد بررسی قرار میدهیم. لازم به
تذکر است که زمان یادگیری این مباحث، یکسان نیست. یادگیری کامل مبحث
حرکتشناسی و همچنین دینامیک، نیاز به تداوم و تکرار هفتهای یک جلسه تا
اسفند ماه (حدود 6 ماه) دارد، ولی یادگیری مبحث نور سریعتر انجام میشود.
نور:
ابتدا
پرتوهای تابش همگرا، واگرا و موازی را بررسی کنید. از ابتدای تشکیل سایه
تا انتهای آینهی تخت، تمام مثالها با تناسب و روابط خطی، قابل حل شد و
با رسم پرتوهای نور و تشابه مثلثها قابل حل است. در آینهی محدب (عدسی مقعر) فرمول اصلی است، جسم حقیقی، تصویر مجازی و کانون مجازی است. همچنین جسم و تصویر مجازی در آینهها در دو طرف آینه و در عدسیها در یک طرف عدسی است. در آینهی مقعر (عدسی محدب) فرمول اصلی است. جسم
حقیقی، تصویر حقیقی یا مجازی است و کانون حقیقی است. اگر تصویر مجازی
باشد، فرمول علامت منفی و اگر تصویر حقیقی باشد، بین p و q علامت مثبت
میباشد. از هر آینه یا عدسی حداقل ده عدد تست از کنکور سراسری حل کنید تا
مرحلهی یادگیری انجام شود. حالا میتوانید برای تکمیل این مبحث و
سرعتعمل در انجام تستها، از جزوات آموزشی گزینه دو و روابط کوتاه تستی
استفاده کنید.
اینکه برخی از دانشآموزان میگویند، نمیتوانیم تست حل کنیم و کلی هم فرمول حفظ هستیم، مرحلهی یادگیری را انجام ندادهاند.
همچنین
با نمودار مکان – زمان و سرعت – زمان نوع حرکت و با نمودار شتاب – زمان
اگر سرعت اولیه داده شده باشد، نوع حرکت معلوم میشود. حالا نوبت بررسی
حرکتهای یک بعدی یکنواخت و شتاب ثابت است. حرکت مستقیمالخط یکنواخت فقط
یک معادله دارد. حداکثر 5 عدد تست برای یادگیری کافی نیست و حرکت
مستقیمالخط شتاب ثابت، دارای 4 معادلهی اصلی است. از هر معادلهاش حداکثر 5 تست حل کنید تا کاربرد آنها را یاد بگیرید. سپس نوبت سقوط آزاد یک بعدی است.
فرمولهای این حرکت که شتاب ثابت g- دارد را خودتان بنویسید کافی است. در حرکت شتابی x?y ثابت g-?a تبدیل میشود. در این حرکت، در هر ثانیه، سرعت 10 m/s تغییر میکند و جابهجایی هم در هر ثانیه، 10 متر تغییر میکند.
پیشنهاد
میکنم برای یادگیری این حرکت، شکل سادهای از مسیر حرکت گلولهای که حرکت
داده میشود، رسم کنید. اینکار حل مثالها را بسیار ساده میکند. نوبت به
فعالیت (1--4 ) کتاب درسی، رسیدن دو متحرک به یکدیگر که در کنکورهای
سراسری اخیر حداقل یک تست و گاهی بیشتر هم داشته است، میرسد. حلکردن 10
تست از سقوطی و10 تست از این فعالیت پیشنهاد میشود. پس از اینکار، سراغ
حرکت پرتابی (رشته ریاضی) بروید تا فصل به پایان برسد. اینکه شما حرکت
شناسی را خواندید، یاد گرفتید، مثال و تست حل کردید کافی نیست، باید تا
خرداد89 هفتهای یک جلسهی درسی به این مبحث (همچنین دینامیک) بپردازید.
به این صورت که در هر جلسه 20 تست متنوع که کل فصل را در بر بگیرد و آنها
را تجزیه و تحلیل کنید. خواندن جزوات کمکآموزشی گزینه دو به شما کمک
میکند تا روابط کوتاهتری هم در حل تست ها به کار ببرید و به یادگیری
میافزاید.تأکید میکنیم یادگیری این مباحث نیاز به زمان مداوم و تکرار
دارد، یک واقعیت است. اگر این واقعیت را بپذیرید قطعا نتیجه بهتری خواهید
گرفت.