عمربن
سعد نزدیک به یاران امام شد و ذوید(1) را صدا کرد و گفت: پرچم را نزدیک
آر، او پرچم را نزدیک آورد، پس عمربن سعد تیر را بر کمان نهاد و به سوى
یاران امام انداخت و گفت: گواه باشید که من اول کسى بودم که به سوى آنان
تیر انداختم!! سپس دیگران نیز تیر بر کمان نهاده و اصحاب امام را نشانه
رفتند(2)، که بعد از این اقدام، کسى از یاران امام حسین علیهالسلام نماند
که از آن تیرها به او اصابت نکرده باشد، و همین امر باعث شد تا پنجاه تن
از یاران امام حسین علیهالسلام به شهادت برسند.(3)
پس امام علیهالسلام
به یارانش فرمود: این تیرها فرستادگان این جماعت است! بپا خیزید و بشتابید
به سوى مرگى که از آن چارهاى نیست، خداى شما را بیامرزد.
پس اصحاب آن حضرت قسمتى از روز را پیکار کردند تا آن که گروه دیگرى از یاران امام شهید شدند.(4)
ابن
شهر آشوب تعداد شهداى اصحاب امام را در حلمه اول، چهل نفر ذکر کرده است که
نام بیست و هشت نفر از آنها را برده است و سپس مىگوید: ده نفر آنها از
موالى حسین علیهالسلام و دو نفر از موالیان امیرالمؤمنین بودهاند(5)،
ولى ما براى آوردن ترجمه مختصرى از هر کدام آنها، در اینجا نام‌هاى آنان
را از کتاب «ابصار العین» سماوى ذکر مىکنیم، که بعضى از آنان بر اساس نقل
دیگران در حمله اول شهید نشدهاند و موارد اختلاف ذیلا مذکور گردیده است:
1 - ادهم بن امیه:از شیعیان بصره بود که در خانه ماریه(6) اجتماع مىکردند، او با یزید بن ثبیط از بصره به مکه آمد و به امام علیهالسلام پیوست.(7)
2 - امیْ بن سعد:
او از اصحاب امیرالمؤمنین علیهالسلام و از تابعین و ساکن کوفه بوده، و
چون از آمدن امام حسین علیهالسلام به کربلا آگاهى یافت، در ایام
مهادنه(8) به خدمت امام حسین آمد.(9)
3 - بشر بن عمر: او از تابعین بود و دلاورى فرزندان او در جنگ‌ها معروف است، در ایام مهادنه به خدمت امام علیهالسلام آمد.(10)
4 - جابر بن حجاج: جابر از یاران شجاع امام حسین علیهالسلام بوده و قبل از ظهر روز عاشورا به شهادت رسید.(11)
5 - حباب بن عامر: او در کوفه سکونت داشته و از شیعیان است، و با مسلم بن عقیل بیعت کرده و در بین راه به امام علیهالسلام ملحق گردید.(12)
6 - جبلة بن على: از شجاعان کوفه و از ابتداى امر با مسلم بود و سپس نزد امام حسین علیهالسلام آمد.(13)
7 - جنادة بن کعب: از مکه مصاحب امام بود و او و خانوادهاش به همراه امام به کربلا آمدند.(14)
8 - جندب بن حجیر کندى:
او از بزرگان و سرشناسان شیعه و از اصحاب امیرالمؤمنین علیهالسلام بود، و
در بین راه قبل از برخورد امام با حربن یزید به خدمت آن حضرت رسید و به
کربلا آمد. اهل سیر گفتهاند که او در آغاز جنگ به شهادت رسید، بعضى فرزند
او حجیر بن جندب را گفتهاند که در همان آغاز حمله شهید شدند ولى ثابت
نشده است که با پدرش شهید شده باشد.(15)
9 - جوین بن مالک:
او شیعه و در میان قبیله بنى تمیم بوده است، و با آنان براى جنگ با امام
حسین علیهالسلام بیرون آمد! و چون ابن سعد شرط هاى امام را نپذیرفت، او
نیز همانند گروه دیگرى دست از سپاهیان کوفه کشیده و شب هنگام(16) به سوى
اردوى امام کوچ کرد.(17)
10 - حارث بن امرئ القیس: او از
شجاعان بنام بود و شهرتى در جنگ‌ها به دست آورده بود، و با سپاه عمر بن
سعد به کربلا آمده بود! و چون آنها کلام امام حسین علیهالسلام را
نپذیرفتند، به امام پیوست.(18)
11 - حارث بن نبهان: پدر او
نبهان - بنده حمزة بن عبدالمطلب - سوارى شجاع بود، و فرزندش حارث از
پیوستگان به امام على و امام حسن علیهالسلام بود و یا امام حسین
علیهالسلام به کربلا آمد و شهید شد.(19)
12 - حجاج بن بدر:
او اهل بصره است، و همان کسى است که پاسخ نامه امام علیهالسلام را از
بصره به خدمت امام در کربلا آورد؛ این نامه را امام به مسعودبن عمر نوشته
بودند، و حجاج بن بدر با امام بود تا در اولین حمله پیش از ظهر عاشورا به
شهادت رسید، و بعضى شهادت او را بعد از ظهر ضمن مبارزه ذکر کردهاند.(20)
13 - حلاس بن عمرو:
او و برادرش نعمان از اصحاب امیرالمؤمنین علیهالسلام هستند و حلاس در
کوفه فرمانده نیروهاى آن حضرت بوده است. او ابتدا با سپاه عمربن سعد به
کربلا آمده بود و چون عمربن سعد شرائط امام را نپذیرفت او شبانه به اردوى
امام حسین علیهالسلام پیوست.(21)
14 - زاهر بن عمرو: شجاعى
با تجربه و دلاورى مشهور و از دوستان معروف اهل‌بیت بود، او از یاران عمرو
بن الحمق - صحابى معروف - بشمار مىرفت، و چون زیاد بن ابیه در طلب عمرو
بن الحمق برآمد، زاهر با او بود و در قول و فعل با او مصاحبت داشت، آنگاه
که معاویه عمرو را تعقیب مىکرد، در تعقیب زاهر نیز بود، و سرانجام عمرو
بن الحمق به دست معاویه به قتل رسید و زاهر خود را پنهان مىکرد، و در سال
شصت هجرى چون مناسک حج را بجاى آورد، با امام علیهالسلام ملاقات کرد و
همراه امام به کربلا آمد.(22)
15 - زهیر بن سلیم: انگاه که
سپاه کوفه تصمیم به جنگ با امام علیهالسلام گرفتند، او از جمله کسانى بود
که شب عاشورا به خدمت امام آمد و به اصحاب آن حضرت پیوست(23) و همانند
مشتاقان جنگید تا این که در حمله اول شهید شد و بعد از رسیدن به فیض شهادت
به فیض دیگرى نیز نائل آمد و آن این که در زیارات ناحیه مقدسه سلام بر او
آمده است.(24)
