16 - سالم (غلام عامر بن مسلم ): او غلام عامر بود و در بصره
سکونت داشت، و عامر از شیعیان آن شهر بشمار مىرفت، و هنگامى که یزید بن
ثبیط با فرزندان خود و برخى دیگر در مکه به خدمت امام علیهالسلام آمدند،
این دو نیز به همراه آنها به امام ملحق و با او به کربلا آمدند.(25)
17 - سالم بن عمرو:
او اهل کوفه و از شیعیان بود، و در ایام مهادنه که هنوز کار امام
علیهالسلام با سپاه کوفه به جنگ نیانجامیده بود، به کربلا آمد و به اصحاب
امام ملحق شد.(26)
18 - سوار بن ابى حمیر: او نیز قبل از
شروع جنگ به امام و یارانش ملحق شد، و در حمله اول مجروح گردید. او را
سپاه کوفه اسیر کرده و نزد عمربن سعد بردند، عمربن سعد خواست او را به قتل
برساند، خویشان او که در سپاه کوفه بودند از ابن سعد خواستند که او را
آزاد نماید، و چون او مجروح شده بود پس از شش ماه به شهادت رسید و در
عبارت زیارت ناحیه آمده است: «السلام على الجریح المأسور سوار بن ابى حمیر
الفهمى».(27)
19 - شبیب بن عبدالله: او دلاورى شجاع بود که
با سیف و مالک فرزندان سریع به اردوى امام علیهالسلام پیوسته است و قبل
از ظهر روز عاشورا از جمله کسانى بودکه در حمله اول شهید شدند.(28)
20 - عائذ بن مجمع:
او به همراه پدرش مجمع بن عبدالله در بین راه به امام علیهالسلام ملحق شد
و حر بن یزید خواست نگذارد، امام علیهالسلام فرمود: اینها یاران منند و
نباید آنها را از این کار بازدارى.
آنها به امام علیهالسلام ملحق
شدند و راهنماى آنها طرماح بود؛ و صاحب «حدائق» او را در شمار شهداى حلمه
اول ذکر کرده و دیگران گفتهاند با پدرش در یک جا شهید شدند و این قبل از
حلمه اول در آغاز جنگ بوده است.(29)
21 - عامر بن مسلم: از اهل بصره و از شیعیان بود، به همراه غلامش سالم با یزید بن ثبیط از بصره به مکه آمده و به امام علیهالسلام ملحق گردید.(30)
22 - عبدالله بن بشیر:
او از مشاهیر دلاوران و از حامیان حق بشمار مىرفت، نام او و پدرش در
جنگها مشهور است؛ عبدالله بن بشیر با لشکر عمر بن سعد به کربلا آمد و قبل
از شروع قتال به امام علیهالسلام پیوست و در اولین حمله قبل از ظهر
عاشوار به شهادت رسید.(31)
23 - عبدالله بن یزید: او به همراه پدرش از بصره به مکه آمد و به خدمت امام علیهالسلام رسید، سپس به همراه آن حضرت به کربلا آمده است.(32)
24 - عبیدالله بن یزید: او نیز به همراه پدرش یزید بن ثبیط و برادش و گروهى دیگر از اهل بصره در مکه به امام علیهالسلام ملحق شدند.(33)
25 - عبدالرحمن بن عبد الرب:
او از اصحاب رسول خدا صلى الله علیه و آله و سلم و از مخلصین اصحاب
امیرالمؤمنین علیهالسلام است، هنگامى که على علیهالسلام در رحبه کوفه از
مردم خواست کسى که در غدیر خم حاضر بوده و حدیث غدیر را شنیده بپاخیزد و
شهادت دهد، او به همراه گروهى دیگر برخاسته و گفتند: از رسول خدا صلى الله
علیه و آله و سلم شنیدیم که مىفرمود: «خداى عزوجل ولى من است و من ولى
مؤمنین، پس هر کس من مولاى او هستم على مولاى اوست، خدایا دوست بدار کسى
را که او را دوست مىدارد و دشمن بدار کسى که او را دشمن مىدارد»؛ على
علیهالسلام او را تربیت کرده و قرآن تعلیم او نموده؛ او از مکه همراه
امام حسین علیهالسلام بوده و به کربلا آمده است.(34)
26 - عبدالرحمن بن مسعود:
او و پدرش از معروفین شیعه و از شجاعان مشهور بودند، با عمربن سعد به
کربلا آمدند و قبل از آغاز جنگ به خدمت امام حسین علیهالسلام رسیدند و بر
او سلام کردند و نزد امام مانده و در حمله اول به شهادت رسیدند.(35)
27 - عمر بن ضبیعه(36):
او سوارى پیشتاز بود که با عمربن سعد به کربلا آمد و بعد به حلقه یاران
امام علیهالسلام پیوست.(37) این حجر در «اصابه» گفته است که عمرو بن ضبعه
از نام آوران جنگها و مردى شجاع بوده است و افتخار درک رسول خدا صلى الله
علیه و آله و سلم را دارد.(38)
28 - عمار بن حسان: از شیعیان
مخلص و از شجاعان معروف بود، پدرش حسان از اصحاب امیرالمؤمنین علیهالسلام
بود و در جنگهاى جمل و صفین در راه دفاع از آن حضرت مبارزه کرد و شهید
گردید. عمار از مکه در خدمت امام حسین علیهالسلام بود و از آن حضرت جدا
نشد تا در روز عاشورا در حمله اول به فیض شهادت نائل آمد.(39)
29 - عمار بن سلامه:
از اصحاب رسول خدا صلى الله علیه و آله و سلم و از یاران على علیهالسلام
در جنگها بود، و هنگامى که براى جنگ جمل همراه حضرت مىرفتند از آن حضرت
سؤال کرد: وقتى با اصحاب جمل روبرو شدى چه خواهى کرد؟ امیرالمؤمنین
علیهالسلام فرمود: آنها را به خدا و طاعت او دعوت مىکنم و اگر خوددارى
کردند با آنها جنگ خواهمکرد، عمار گفت: آن کس که مردم را به سوى خدا
خواند هرگز مغلوب نگردد. عمار بن سلامه در کربلا به خدمت امام حسین
علیهالسلام آمد و در حمله او شیهد شد.(40)
30 - قاسم بن حبیب الأزدى: او از شیعیان کوفه بود و با سپاه عمر بن سعد به کربلا آمد، و قبل از آغاز جنگ به اردوى امام علیهالسلام پیوست.(41)
31 - قاسط بن زهیر(42):
او از اصحاب امیرالمؤمنین علیهالسلام و از جمله یاران امام حسن
علیهالسلام بود و در کوفه ماند و در جنگها خصوصا در صفین حضور داشت. چون
امام حسین علیهالسلام به کربلا آمد، شبانه به آن حضرت پیوست.(43)
در این اثنأ شمر به غلامش دستور داد تا عمود خود را
بر سر او فرود آورد، و در اثر این ضربه ام وهب به آرزوى خود رسید و در
کنار همسر شهیدش جان داد.
32 - کردوس بن زهیر: از اصحاب على علیهالسلام بوده و همراه دو برادرش شبانه به امام حسین و کربلا پیوست.(44)
32 - کنانة بن عتیق(45):
او از پهلوانان کوفه و از زمره زاهدان و قاریان قرآن است. در کربلا به
خدمت امام حسین علیهالسلام آمده و در حلمه اول شهید شد، و بعضى شهادت او
را بعد از حمله اول ذکر کردهاند.(46)
34 - مسلم بن کثیر: از
تابعین کوفه و از یاران امیرالمؤمنین علیهالسلام بود و در یکى از جنگها
یک پاى او آسیب دید و معلول شد، و شاید به همین جهت او را «اعراج»
مىگفتند. هنگامى که امام حسین علیهالسلام به کربلا وارد شد، از کوفه به
سوى آن حضرت حرکت کرد و در کنار او به شهادت رسید.(47)
35 - مسعود بن حجاج:
او و فرزندش از شیعیان معروف و از شجاعان مشهور بودند، و در ایام مهادنه
به کربلا آمده خدمت امام علیهالسلام رسیدند و نزد امام ماندند و هر دو در
اولین حمله به فیض شهادت رسیدند.(48)
36 - مقسط بن زهیر: او
و دو برادرش از اصحاب امیرالمؤمنین علیهالسلام و از مجاهدان پیشتاز آن
حضرت در جنگهاى جمل و صفین و نهروان بودند. چون امام حسین علیهالسلام به
کربلا آمد، شبانه به خدمت آن حضرت رسیده و به فیض شهادت نائل شد.(49)
37 - نصر بن ابى نیزر(50):
پدر او از فرزندان ملوک عجم یا از اولاد نجاشى است و فرزند او - نصر - بعد
از امام على و امام حسن علیهالسلام در خدمت امام حسین علیهالسلام بود، و
از مدینه همراه حضرت به مکه آمد و از آنجا به کربلا، و در آنجا به شهادت
رسید. ابتدا سواره بود ولى اسب او را پى کردند، و در حمله اول به شهادت
رسید.(51)
38 - نعمان بن عمرو الراسبى: او و برادرش از اهل
کوفه و از اصحاب على علیهالسلام هستند، چون عمر بن سعد سخنان امام را
نپذیرفت، شبانه به خدمت آن حضرت آمد و در کنار او به شهادت رسید.(52)
39 - نعیم بن عجلان:
او و دو برادرش نضر و نعمان هر سه از اصحاب امیرالمؤمنین علیه السلام
بشمار مىرفتند، و در جنگ صفین در رکاب آن حضرت بودند و از شجاعان و از
شعرا بشمار مىرفتند، نضر و نعمان از دنیا رفتند و نعیم در کوفه باقى
ماند؛ چون امام حسین علیهالسلام به سوى عراق آمد او به خدمت ایشان رسید و
در روز عاشورا به عزم جنگ پیش آمد و در حمله اول به فیض شهادت نائل
آمد.(53)
40 - زهیر بن بشر الخثعمى: صاحب مناقب او را از جمله شهداى حمله اول ذکر کرده است(54) ولى در دیگر مصادر نام او یافت نشد.
ادامه دارد ...
عمربن
سعد نزدیک به یاران امام شد و ذوید(1) را صدا کرد و گفت: پرچم را نزدیک
آر، او پرچم را نزدیک آورد، پس عمربن سعد تیر را بر کمان نهاد و به سوى
یاران امام انداخت و گفت: گواه باشید که من اول کسى بودم که به سوى آنان
تیر انداختم!! سپس دیگران نیز تیر بر کمان نهاده و اصحاب امام را نشانه
رفتند(2)، که بعد از این اقدام، کسى از یاران امام حسین علیهالسلام نماند
که از آن تیرها به او اصابت نکرده باشد، و همین امر باعث شد تا پنجاه تن
از یاران امام حسین علیهالسلام به شهادت برسند.(3)
پس امام علیهالسلام
به یارانش فرمود: این تیرها فرستادگان این جماعت است! بپا خیزید و بشتابید
به سوى مرگى که از آن چارهاى نیست، خداى شما را بیامرزد.
پس اصحاب آن حضرت قسمتى از روز را پیکار کردند تا آن که گروه دیگرى از یاران امام شهید شدند.(4)
ابن
شهر آشوب تعداد شهداى اصحاب امام را در حلمه اول، چهل نفر ذکر کرده است که
نام بیست و هشت نفر از آنها را برده است و سپس مىگوید: ده نفر آنها از
موالى حسین علیهالسلام و دو نفر از موالیان امیرالمؤمنین بودهاند(5)،
ولى ما براى آوردن ترجمه مختصرى از هر کدام آنها، در اینجا نامهاى آنان
را از کتاب «ابصار العین» سماوى ذکر مىکنیم، که بعضى از آنان بر اساس نقل
دیگران در حمله اول شهید نشدهاند و موارد اختلاف ذیلا مذکور گردیده است:
1 - ادهم بن امیه:از شیعیان بصره بود که در خانه ماریه(6) اجتماع مىکردند، او با یزید بن ثبیط از بصره به مکه آمد و به امام علیهالسلام پیوست.(7)
2 - امیْ بن سعد:
او از اصحاب امیرالمؤمنین علیهالسلام و از تابعین و ساکن کوفه بوده، و
چون از آمدن امام حسین علیهالسلام به کربلا آگاهى یافت، در ایام
مهادنه(8) به خدمت امام حسین آمد.(9)
3 - بشر بن عمر: او از تابعین بود و دلاورى فرزندان او در جنگها معروف است، در ایام مهادنه به خدمت امام علیهالسلام آمد.(10)
4 - جابر بن حجاج: جابر از یاران شجاع امام حسین علیهالسلام بوده و قبل از ظهر روز عاشورا به شهادت رسید.(11)
5 - حباب بن عامر: او در کوفه سکونت داشته و از شیعیان است، و با مسلم بن عقیل بیعت کرده و در بین راه به امام علیهالسلام ملحق گردید.(12)
6 - جبلة بن على: از شجاعان کوفه و از ابتداى امر با مسلم بود و سپس نزد امام حسین علیهالسلام آمد.(13)
7 - جنادة بن کعب: از مکه مصاحب امام بود و او و خانوادهاش به همراه امام به کربلا آمدند.(14)
8 - جندب بن حجیر کندى:
او از بزرگان و سرشناسان شیعه و از اصحاب امیرالمؤمنین علیهالسلام بود، و
در بین راه قبل از برخورد امام با حربن یزید به خدمت آن حضرت رسید و به
کربلا آمد. اهل سیر گفتهاند که او در آغاز جنگ به شهادت رسید، بعضى فرزند
او حجیر بن جندب را گفتهاند که در همان آغاز حمله شهید شدند ولى ثابت
نشده است که با پدرش شهید شده باشد.(15)
9 - جوین بن مالک:
او شیعه و در میان قبیله بنى تمیم بوده است، و با آنان براى جنگ با امام
حسین علیهالسلام بیرون آمد! و چون ابن سعد شرط هاى امام را نپذیرفت، او
نیز همانند گروه دیگرى دست از سپاهیان کوفه کشیده و شب هنگام(16) به سوى
اردوى امام کوچ کرد.(17)
10 - حارث بن امرئ القیس: او از
شجاعان بنام بود و شهرتى در جنگها به دست آورده بود، و با سپاه عمر بن
سعد به کربلا آمده بود! و چون آنها کلام امام حسین علیهالسلام را
نپذیرفتند، به امام پیوست.(18)
11 - حارث بن نبهان: پدر او
نبهان - بنده حمزة بن عبدالمطلب - سوارى شجاع بود، و فرزندش حارث از
پیوستگان به امام على و امام حسن علیهالسلام بود و یا امام حسین
علیهالسلام به کربلا آمد و شهید شد.(19)
12 - حجاج بن بدر:
او اهل بصره است، و همان کسى است که پاسخ نامه امام علیهالسلام را از
بصره به خدمت امام در کربلا آورد؛ این نامه را امام به مسعودبن عمر نوشته
بودند، و حجاج بن بدر با امام بود تا در اولین حمله پیش از ظهر عاشورا به
شهادت رسید، و بعضى شهادت او را بعد از ظهر ضمن مبارزه ذکر کردهاند.(20)
13 - حلاس بن عمرو:
او و برادرش نعمان از اصحاب امیرالمؤمنین علیهالسلام هستند و حلاس در
کوفه فرمانده نیروهاى آن حضرت بوده است. او ابتدا با سپاه عمربن سعد به
کربلا آمده بود و چون عمربن سعد شرائط امام را نپذیرفت او شبانه به اردوى
امام حسین علیهالسلام پیوست.(21)
14 - زاهر بن عمرو: شجاعى
با تجربه و دلاورى مشهور و از دوستان معروف اهلبیت بود، او از یاران عمرو
بن الحمق - صحابى معروف - بشمار مىرفت، و چون زیاد بن ابیه در طلب عمرو
بن الحمق برآمد، زاهر با او بود و در قول و فعل با او مصاحبت داشت، آنگاه
که معاویه عمرو را تعقیب مىکرد، در تعقیب زاهر نیز بود، و سرانجام عمرو
بن الحمق به دست معاویه به قتل رسید و زاهر خود را پنهان مىکرد، و در سال
شصت هجرى چون مناسک حج را بجاى آورد، با امام علیهالسلام ملاقات کرد و
همراه امام به کربلا آمد.(22)
15 - زهیر بن سلیم: انگاه که
سپاه کوفه تصمیم به جنگ با امام علیهالسلام گرفتند، او از جمله کسانى بود
که شب عاشورا به خدمت امام آمد و به اصحاب آن حضرت پیوست(23) و همانند
مشتاقان جنگید تا این که در حمله اول شهید شد و بعد از رسیدن به فیض شهادت
به فیض دیگرى نیز نائل آمد و آن این که در زیارات ناحیه مقدسه سلام بر او
آمده است.(24)
مختصری از زندگینامه امام حسین ( علیه السلام )
نام : حسین (سومین امام که به امر خداوند تعیین شده است )
کنیه :ابو عبد اللّه
لقب : خامس آل عبا، سبط، شهید، وفى ، زکى
پدر : حضرت على بن ابى طالب (ع )
مادر: حضرت فاطمه (س )
تاریخ ولادت : شنبه سوم شعبان ، سال چهارم هجرى
مکان ولادت : مدینه
مدت عمر : 57 سال
علت
شهادت : پس از روى کار آمدن یزید، امام که او را نالایق میدانست تن به
ذلت بیعت و سازش با او را نداد و براى افشاى او به فرمان خدا از مدینه به
مکه و سپس به طرف کوفه و کربلا حرکت کردند و همراه با یاران خود با لب
تشنه توسط دشمنان اسلام شهید شدند.
قاتل : صالح بن وهب مزنى ، سنان بن انس و شمر بن ذى الجوشن ، (لعنت خدا بر آنها)
زمان شهادت : جمعه دهم محرم ، سال 61 هجرى
مکان شهادت و دفن : کربلا
سال
از دوران کودکى را در زمان حیات پر برکت رسول خدا (ص ) سپرى نمود. او
شجاعترین امت حضرت محمد (ص ) بود و شجاعت حضرت محمد (ص ) و حضرت على (ع )
در ایشان جمع بود.
خداوند در تربت ایشان شفا، و در داخل حرم امام حسین
(ع ) استجابت دعا را قرار داده است . پیامبر (ص ) در حقش فرمود: احب اللّه
مَن احب حسینا یعنى : خداوند دوست میدارد کسى را که حسین را دوست بدارد.
پیامبر(ص ) در حق او و برادر گرامى اش امام حسن (ع ) فرمود: دو فرزند من
حسن و حسین پیشوایان امت مى باشند خواه زمام امور به دست بگیرند و یا
نگیرند.
پس از شهادت امام حسن (ع ) در سال 50 هجرى ، امام حسین (ع )
عهده دار امر امامت گردید. معاویه پس از بیست سال حکومت ظالمانه و قتل و
کشتار شیعیان به ویژه، در سال 60 هجرى مرد و بر خلاف قرارداد صلح با امام
حسن(ع)، پسرش یزید را به جاى خود قرار داد. یزید فردى فاسد و شرابخوار و
مخالف با اسلام بود. او علناً مقدسات اسلامى را زیر پا مى گذاشت و آشکارا شراب مى خورد. امام حسین علیه السلام از همان آغاز کار با او به مخالفت برخاست .
یزید
نامه اى به حاکم مدینه نوشت و به او دستور داد که از امام حسین (ع ) براى
یزید بیعت بگیرد و اگر حاضر نشد او را به قتل برساند. امام (ع ) که حاضر
به بیعت کردن با یزید نبود با خانواده خود از مدینه به مکه رفتند. در این
هنگام مردم کوفه که از مرگ معاویه با خبر شده بودند نامه هاى زیادى براى
امام حسین (ع ) نوشتند و از او خواستند تا به عراق و کوفه بیاید. امام
حسین (ع ) نیز مسلم بن عقیل را به کوفه فرستاد. ابتدا هزاران نفر از مردم
کوفه با مسلم بن عقیل همراه شدند. اما با ورود عبیداللّه بن زیاد که از
طرف یزید به حکومت کوفه گمارده شده بود و بسیار حیله گر و بى رحم بود،
مردم کوفه فریب اقدامات او را خورده و پیمان شکنى کردند و مسلم را تنها
گذاشتند.
در نتیجه عبیداللّه ، مسلم بن عقیل را دستگیر نموده و به
شهادت رسانید. هنگامى که در ابتدا مردم کوفه با مسلم بیعت کردند، مسلم
نامه اى به امام حسین (ع ) نوشت و به ایشان اطلاع داد که به کوفه بیاید.
امام حسین (ع ) با خانواده و یاران خود به طرف کوفه حرکت کرد و در نزدیکى
کوفه بود که خبر پیمان شکنى مردم کوفه و شهادت مسلم را آوردند. عبیداللّه
بن زیاد که با شهادت مسلم بر اوضاع کوفه تسلط پیدا کرده بود حر بن یزید
ریاحى را براى زیر نظر گرفتن امام حسین (ع ) و همراهانش فرستاد. و سپس عمر
بن سعد را با سى هزار نفر به کربلا اعزام نمود. او به عمر بن سعد وعده
داده بود که اگر امام حسین (ع ) را به شهادت برساند او را حاکم رى خواهد
کرد.
عمر بن سعد که به طمع حکومت رى به کربلا آمده بود از هیچ ستمى
فروگذار نکرد. دستور داد امام حسین (ع ) و یارانش را محاصره کنند و آب را
بر روى آنان ببندند. یاران امام حسین (ع ) که از شجاع ترین افراد بودند
روز دهم محرم (عاشورا) در حالى که بیش از 72 تن نبودند یکى پس از دیگرى در
دفاع از امام زمان خود یعنى امام حسین (ع ) با عزت و آزادگى به شهادت
رسیدند. حر بن یزید ریاحى نیز که ستمگرى سپاه عمر سعد و حقانیت امام حسین
(ع ) را مشاهده کرد به سپاه امام پیوست و به شهادت رسید.
واقعه کربلا
گرچه از نظر زمان کوتاه بود و تنها یکروز از صبح تا عصر به طول انجامید
اما لحظه لحظه آن درس شهامت و ایثار و فدا کارى ، ایمان و اعتقاد و اخلاص
بود. واقعه کربلا دانشگاهى است که از طفل شیرخوار تا پیرمرد محاسن سفیدش
به بشریت درس آزادگى مى آموزد. خون هاى مطهر امام حسین (ع ) و یارانش به
اسلام حیات تازه بخشید و زمینه سرنگون شدن دودمان فاسد اموى را فراهم آورد.
امام
حسین علیه السلام روز دهم محرم سال 61 هجرى ، در سن 57 سالگى در کربلا به
شهادت رسید. مرقد ایشان و برادر فداکارش اباالفضل و فرزندان و یارانش در
شهر کربلا در عراق قرار دارد.